Khuyến khích phát triển nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn

Nhiều năm qua, nông nghiệp vừa đảm bảo an ninh lương thực – thực phẩm trong nước, vừa  cung cấp những mặt hàng xuất khẩu quan trọng, được xác định là trụ đỡ của nền kinh tế. Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp vô cơ (sử dụng nhiều hóa chất: phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y,…) gây ô nhiễm môi trường, đất, nguồn nước, đẩy nhanh tốc độ biến đổi khí hậu,… Sản phẩn nông nghiệp vô cơ tác động xấu tới sức khỏe con người, môi trường, hủy hoại đa dạng sinh học, hệ sinh thái tự nhiên…

Đó là nguyên nhân các thị trường lập hàng rào kiểm dịch động, thực vật về dư lượng hóa chất, an toàn vệ sinh thực phẩm.

Sản xuất nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn tạo ra sản phẩm bằng các phương pháp và hệ thống sản xuất cân bằng với môi trường tự nhiên, nói không với sử dụng hóa chất. Sản xuất nông nghiệp hữu cơ bảo vệ đa dạng sinh học, cân bằng hệ sinh thái tự nhiên; đảm bảo sức khỏe con người trong tất cả các khâu từ canh tác, chế biến, phân phối đến tiêu dùng; sử dụng tài nguyên thiên nhiên bền vững; giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bảo vệ nguồn nước, đất đai và không khí; cung cấp thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao hơn, ngon hơn, an toàn hơn,  giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư, tim mạch, tiểu đường,...; tăng sức đề kháng của con người, phòng chống bệnh tật; thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho nhà nông.

Sản xuất xanh, phát triển nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn không chỉ là xu hướng, mục tiêu dài hạn mà là yêu cầu của thị trường, cơ hội và giải pháp toàn diện để nông nghiệp Việt khẳng định vị thế, thương hiệu, vừa bảo vệ môi trường, vừa mở rộng thị trường, nâng cao kim ngạch xuất khẩu và đời sống nhà nông.

Tuy vậy, sản xuất hữu cơ, tuần hoàn đặt ra không ít thách thức bởi chi phí đầu tư ban đầu lớn, quy trình sản xuất khắt khe với yêu cầu cao về mọi mặt trong khi doanh nghiệp nông nghiệp của ta chủ yếu là nhỏ và siêu nhỏ, số đông nhà nông, nhà vườn, chủ trang trại khả năng tài chính hạn hẹp, sản xuất manh mún, quy mô nhỏ. Không chỉ thiếu vốn, họ còn khó tiếp cận công nghệ tiên tiến. Thêm nữa, hiện nay, lực lượng lao động ở khu vực nông thôn hầu hết tuổi đã cao, nên vấn đề chất lượng nguồn nhân lực có thể sản xuất hữu cơ, tuần hoàn trên cơ sở số hóa trở thành một thách thức.

Điều đó khiến nông sản hữu cơ của ta còn chiếm tỷ trọng nhỏ cả về diện tích và giá trị xuất khẩu (theo Hiệp hội Hữu cơ Việt Nam, năm 2023, diện tích canh tác hữu cơ đạt 495.000ha, chiếm 4,3% tổng diện tích sản xuất nông nghiệp cả nước; năm 2022, xuất khẩu nông sản hữu cơ đạt 335 triệu USD/tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản 53,22 tỷ USD).

Hiện thực hóa Nghị quyết của Đảng

Thấy rõ vai trò của nông nghiệp thân thiện với môi trường, bảo vệ sức khỏe Nhân dân, Đảng ta đã ban hành nhiều Nghị quyết quan trọng, như: Nghị quyết Đại hội XIII (tháng 1 năm 2021) nêu: “Phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới theo hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân thông minh”. Ngày 16/6/2022, Ban chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết số 19-NQ/TW/2022 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nêu rõ: “Khuyến khích phát triển nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn”.

Hiện thực hóa Nghị quyết của Đảng, ngày 29/8/2018, Chính phủ ban hành Nghị định số 109/2018/NĐ-CP về nông nghiệp hữu cơ; ngày 23/6/2020 ban hành Quyết định số 885/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2020-2030 với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia có trình độ sản xuất nông nghiệp hữu cơ ngang bằng các nước tiên tiến trên thế giới. Ngày 18/6/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 18/CT-TTg về việc thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp xúc tiến thương mại trong và ngoài nước để thúc đẩy hoạt động thương mại năm 2025. Giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì phối hợp với Bộ Công Thương và các địa phương rà soát, điều chỉnh cơ cấu sản xuất nông nghiệp phù hợp với nhu cầu thị trường nội địa và xuất khẩu… Hướng dẫn doanh nghiệp và địa phương áp dụng các tiêu chuẩn môi trường xanh, sạch, bền vững để đáp ứng yêu cầu của các thị trường cao cấp và giảm rủi ro từ rào cản kỹ thuật, thuế carbon…

Giải quyết khó khăn về vốn, ngày 16/6/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 156/2025/NĐ-CP. Theo đó, Chính phủ bổ sung chính sách tín dụng khuyến khích nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn cho hộ kinh doanh nông nghiệp có thể vay tối đa 500 triệu đồng không cần tài sản đảm bảo, hợp tác xã có thể vay tới 5 tỷ đồng…

Đây là cú huých để nhà nông, nhà vườn, chủ doanh nghiệp nông nghiệp phát triển nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn khai thác hiệu quả hơn lợi thế của nông nghiệp Việt Nam, khẳng định vị trí của nông sản Việt trên thị trường thế giới.

VAC – mô hình kinh tế tuần hoàn

VAC (Vườn – Ao – Chuồng) là mô hình sản xuất quanh nhà của gia đình nông dân vùng Đồng bằng Bắc Bộ xưa. 

Ngày 13/1/1986, được sự đồng ý của  Bộ trưởng – Tổng Thư ký Hội đồng Bộ trưởng (nay là Văn phòng Chính phủ), Hội Những người Làm vườn Việt Nam, viết tắt là VACVINA (nay là Hội Làm vườn Việt Nam) tổ chức Đại hội thành lập. Hội Làm vườn Việt Nam là tổ chức xã hội nghề nghiệp ra đời đầu tiên trong thời kỳ đổi mới do Đảng khởi xướng, chỉ đạo, lãnh đạo.

Mô hình kinh tế VAC là tiền đề để phát triển kinh tế tuần hoàn. Ảnh: Thanh Phúc

Trong gần 40 năm qua, Hội Làm vườn Việt Nam không ngừng phát triển về mọi mặt. Hoạt động của Hội đồng hành cùng nhịp với sự phát triển kinh tế nông nghiệp, đưa Kinh tế VAC – Kinh tế vườn thành thành phần trọng yếu của kinh tế nông nghiệp, kinh tế nông thôn, góp phần tạo dựng tư duy kinh tế nông nghiệp, nông nghiệp sinh thái, xây dựng nông thôn xanh - sạch - đẹp, nông dân tiến bộ, tiếp cận khoa học kỹ thuật, phương thức quản trị mới, tạo nên những kỷ lục mới trong sản xuất và xuất khẩu nông sản…

Trong hành trình đó, bằng những luận cứ khoa học, Hội Làm vườn Việt Nam đã tổng kết, chứng minh: VAC là mô hình hoạt động tuần hoàn trên cơ sở tái sinh năng lượng mặt trời với chu trình khép kín (đầu ra của hoạt động kinh tế này là đầu vào của hoạt động kinh tế khác). Từ đó, hệ sinh thái VAC và Kinh tế VAC đã vượt biên giới, thu hút sự chú ý của nhiều tổ chức quốc tế, nhiều quốc gia.

Trong hành trình nâng tầm kinh tế VAC, Tạp chí Kinh tế nông thôn (tiền thân là Tạp chí Người Làm vườn, Báo Kinh tế VAC, Báo Kinh tế nông thôn) – Cơ quan của Hội Làm vườn Việt Nam đã vừa làm tốt việc tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn mà kinh tế vườn là một bộ phận cấu thành; vừa hướng dẫn hội viên, nhà vườn kỹ thuật sản xuất tiên tiến, tăng năng suất với chất lượng cao, giảm giá thành, tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, giúp nhà vườn tiếp cận kỹ năng quản trị mới… Đồng thời,  phát hiện, cập nhật, lan tỏa những cách làm hiệu quả, những điển hình khai thác vườn – VAC tuần hoàn, hữu cơ bền vững, hiệu quả cao…

Hy vọng, hội viên và các doanh nghiệp, hợp tác xã thành viên của Hội Làm vườn Việt Nam tận dụng tốt những cơ hội từ cú huých chính sách hỗ trợ tín dụng, khoa học, công nghệ và thị trường để tạo nên những dấu ấn mới, kỳ tích mới trong Kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên tiến tới hùng cường, thịnh vượng, hạnh phúc của dân tộc.