rong lộ trình xây dựng nông thôn mới tại xã Vạn Tường (Quảng Ngãi), Du lịch cộng đồng Bàu Cá Cái đang nổi lên như một điểm sáng đầy triển vọng. Không chỉ là danh thắng tuyệt đẹp, nơi đây đang được đầu tư bài bản để trở thành sản phẩm OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) tiêu biểu về dịch vụ du lịch, hứa hẹn trở thành đòn bẩy kinh tế bền vững cho người dân vùng bãi ngang ven biển.

“Nàng công chúa” ngủ quên giữa rừng ngập mặn

Tọa lạc tại thôn Thuận Phước, xã Vạn Tường (xã Bình Thuận cũ) là vùng đầm ngập mặn với lưu vực rộng khoảng 200ha, có tên gọi là Bàu Cá Cái. Bàu Cá Cái, đầm nước ngập mặn tự nhiên, là đầu nguồn của con sông Suốt với chiều dài chưa đầy 5 km (uốn quanh theo các động cát, núi đồi giáp biển đổ ra cửa biển Sông Đầm). Tên gọi Bàu Cá Cái: Vừa là hình dáng của tình mẫu tử thiêng liêng, che chở ắp ôm đàn con trong bụng, vừa là nơi sinh sản, trú ngụ cho các loài thủy sản ven biển. Qua thời gian, dưới tác động của biến đổi khí hậu, loài cây bản địa ở đây như: Cây cóc trắng bị suy giảm nghiêm trọng.

Du lịch Rừng cóc trắng ở Bàu Cá cái (xã Vạn Tường) được “đánh thức”.

Nhờ sự hỗ trợ của Quỹ khí hậu xanh (GCF) phối hợp với Chính phủ và UBND tỉnh Quảng Ngãi, dự án phục hồi rừng ngập mặn Bàu Cá Cái được triển khai từ năm 2014. Hiện nay, rừng đã hồi sinh và phát huy tác dụng cả về hệ sinh thái - môi trường và sinh kế cho bà con ở xung quanh.

Vào mùa thu, khi cây cóc trắng rụng lá, cả khu rừng chuyển sang màu trắng ngà của thân cây, tạo nên một vẻ đẹp ma mị và tinh khôi. Khi Xuân về, chồi non nảy lộc mang lại một sắc xanh mướt mắt, căng tràn sức sống. Sự thay đổi diện mạo theo mùa cùng với sự xuất hiện của các loài chim, cò về trú ngụ đã biến Bàu Cá Cái trở thành “viên ngọc quý” của ngành du lịch Quảng Ngãi.

Tuy nhiên, trong nhiều năm, vẻ đẹp này chủ yếu chỉ được biết đến qua những bức ảnh của các nhiếp ảnh gia hoặc các nhóm khách phượt tự phát. Tiềm năng kinh tế từ du lịch vẫn chưa được khai thác xứng tầm, sinh kế của người dân xung quanh vẫn chủ yếu dựa vào việc đánh bắt thủy sản nhỏ lẻ.

Nằm trong Khu kinh tế Dung Quất với các hoạt động sản xuất công nghiệp náo nhiệt nhưng khu vực Bàu Cá Cái, nói rộng hơn là thôn Thuận Phước, vẫn giữ được sự yên bình, mang vẽ đẹp hoang sơ tự nhiên hiếm có, được người dân bảo vệ chăm sóc. Có cảnh quang thiên nhiên tuyệt đẹp bãi biền, đồi núi nhấp nhô, gành dá, thung lủng... gắn với các địa danh như: Mũi co co, núi U bò, núi Nam châm, biển Suối khoai, Vũng buồm; bãi Nhứt...

Chiến lược nâng tầm từ danh thắng thành sản phẩm OCOP

Xác định du lịch là ngành kinh tế tổng hợp có sức lan tỏa lớn, chính quyền xã Vạn Tường đã đưa Du lịch cộng đồng Bàu Cá Cái vào danh mục sản phẩm OCOP trọng điểm. Đây là bước đi mang tính chiến lược, bởi OCOP không chỉ dành cho nông sản mà còn là chứng nhận cho các dịch vụ du lịch đạt chuẩn, mang đậm bản sắc văn hóa địa phương.

Phát triển du lịch cộng đồng tại khu vực Bàu Cá Cái góp phần tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Việc xây dựng hồ sơ OCOP cho Bàu Cá Cái tập trung vào 3 trụ cột chính, như: Hệ thống dịch vụ chuẩn hóa, thành lập Hợp tác xã Du lịch cộng đồng, người dân được tập huấn về nghiệp vụ đón tiếp, kỹ năng chèo thuyền, bảo hiểm du lịch và kỹ năng kể chuyện (storytelling) về lịch sử, văn hóa của vùng đất Vạn Tường anh hùng. Hạ tầng gắn với bảo tồn, đầu tư xây dựng các trạm dừng nghỉ bằng vật liệu thân thiện với môi trường (tre, lá), và thiết lập hệ thống biển chỉ dẫn du lịch.

Mọi hoạt động hạ tầng đều phải đảm bảo không xâm hại đến hệ sinh thái rừng ngập mặn – “lá phổi xanh” của cả vùng. Sự tham gia của cộng đồng, lợi ích từ du lịch phải được chia sẻ trực tiếp cho những người dân giữ rừng. Mỗi ngư dân trở thành một hướng dẫn viên, mỗi căn bếp của bà con trở thành một điểm trải nghiệm ẩm thực bản địa.

Trải nghiệm du lịch “xanh” và câu chuyện văn hóa

Sức hút của sản phẩm OCOP du lịch Bàu Cá Cái nằm ở tính trải nghiệm cao. Đến với Khu du lịch cộng đồng Bàu Cá Cái, du khách sẽ tiếp xúc với những người nông dân chân chất, hiền hòa, thân thiện; thưởng ngoạn với cảnh quan thiên nhiên đất trời trong lành và yên ả; sẽ được thưởng thức những món ăn dân dã miên quê, và sẽ được hòa mình trong những trò chơi dân gian truyền thống; được nghe những làn điệu dân ca, tất cả sẽ hòa quyện tạo nên sự gần gùi thân quen.

Chèo xuồng, ngắm cảnh, tìm hiểu quá trình hình thành và vai trò Rừng ngập mặn Bàu Cá Cái.

Du khách đến đây không chỉ để ngắm cảnh, mà để hòa mình vào nhịp sống của người dân vùng bãi ngang. Hoạt động chủ đạo là ngồi thuyền nan, lướt nhẹ trên mặt nước tĩnh lặng, len lỏi qua những luồng lạch nhỏ dưới tán rừng cóc trắng. Trong không gian yên bình ấy, du khách sẽ được nghe kể về dự án trồng rừng chống biến đổi khí hậu, về cách người dân nơi đây đã chung tay bảo vệ rừng như bảo vệ chính ngôi nhà của mình.

Sau chuyến tham quan rừng, khách du lịch sẽ được thưởng thức những món ăn đặc sản do chính tay bà con chế biến như cá chua nướng lá chuối, tôm đất xào rau muống biển, hay bánh xèo tôm nhảy mang hương vị đặc trưng của vùng biển Quảng Ngãi. Sự mộc mạc, chân tình của người dân địa phương chính là “hương vị” đặc biệt khiến sản phẩm du lịch này trở nên khác biệt và giàu tính nhân văn.

Một điểm ưu việt khi đưa Bàu Cá Cái trở thành sản phẩm OCOP dịch vụ chính là khả năng tạo ra thị trường tiêu thụ tại chỗ cho các sản phẩm OCOP khác của xã Vạn Tường. Tại khu đón tiếp khách, các gian hàng trưng bày Hành tím Bình Hải, Nước mắm Rin Bốn Khối, Cốm tảo xoắn Spirulina VT hay Yến chưng OME NEST sẽ được thiết lập bài bản. Du khách sau khi trải nghiệm vẻ đẹp thiên nhiên sẽ có nhu cầu mua sắm đặc sản làm quà. Sự cộng hưởng này tạo nên một chuỗi giá trị khép kín: Du lịch thu hút khách hàng – Sản phẩm OCOP nông nghiệp tạo giá trị gia tăng – Người dân hưởng lợi kép. Đây chính là mô hình “xuất khẩu tại chỗ” nông sản hiệu quả nhất mà xã Vạn Tường đang hướng tới.

Ông Nguyễn Hải ở xã Vạn Tường chia sẻ: Rừng ngập mặn Bàu Cá Cái có tác dụng che chắn gió bão, cải thiện hệ sinh thái ven biển. Các loài chim cò về đây cư trú, sinh sản rất nhiều. Vào mùa thu, rừng ngập mặn Bàu Cá Cái mang vẻ đẹp khác lạ khi cây rũ hết lá, chỉ còn lại phần thân và cành màu trắng. Người dân ở đây bắt tay làm du lịch cộng đồng, thu hút du khách đến tham quan, mang lại sinh kế bền vững.

Những thách thức trên lộ trình đạt chuẩn OCOP 3 sao, 4 sao

Để Du lịch cộng đồng Bàu Cá Cái đạt chuẩn OCOP 3 sao trong năm 2026, xã Vạn Tường vẫn còn nhiều việc phải làm. Một trong những thách thức lớn nhất là vấn đề môi trường. Lượng khách tăng đồng nghĩa với áp lực về rác thải nhựa và ô nhiễm nguồn nước. Xã đã triển khai mô hình “Du lịch không rác thải nhựa”, vận động các hộ kinh doanh sử dụng sản phẩm tự hủy sinh học và tổ chức các buổi thu gom rác định kỳ.

Du lịch cộng đồng Bàu Cá Cái - Sản phẩm OCOP của tương lai.

Thách thức thứ hai là sự cạnh tranh, để không bị lẫn với các khu du lịch sinh thái khác, Bàu Cá Cái phải khai thác sâu hơn yếu tố lịch sử và chuyển đổi số, giới thiệu thông tin và sử dụng các nền tảng mạng xã hội để quảng bá đang được triển khai mạnh mẽ.

Xã Vạn Tường dự kiến sẽ liên kết với các công ty lữ hành để đưa Bàu Cá Cái vào tour du lịch trọng điểm “Con đường di sản miền Trung” hoặc chuỗi du lịch “biển đảo Lý Sơn – Bình Sơn”.

Khi Bàu Cá Cái được công nhận là sản phẩm OCOP cấp tỉnh, nó sẽ góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống mức thấp nhất, tạo ra hàng trăm việc làm trực tiếp và gián tiếp cho lao động địa phương.

Du lịch cộng đồng Bàu Cá Cái không chỉ là điểm đến du lịch sinh thái thuần túy, mà là hiện thân cho khát vọng của người dân Vạn Tường trong việc làm giàu từ vốn quý bản địa. Với lộ trình hướng tới OCOP bài bản, sự hỗ trợ từ các cấp chính quyền và đặc biệt là sự đồng lòng của Nhân dân, Bàu Cá Cái chắc chắn sẽ sớm vươn mình, trở thành một “địa chỉ đỏ” trên bản đồ du lịch Việt Nam. Nơi đây, giữa sắc trắng của rừng cóc và màu xanh của nước biếc, một tương lai tươi sáng cho kinh tế nông thôn Vạn Tường đang dần hiện hữu, vững chắc và bền vững theo thời gian.

Nguồn: HẢI NĂM/kinhtenongthon.vn